2006’da Almanya’da yapılan Dünya Kupası’na katılamayan Türk Milli Takımı yaklaşık 250 milyon dolarlık bir kazançtan mahrum kalmıştı. Bu kez bunu ıskalamadık ve 2008 Haziran’ında Avusturya ve İsviçre’de yapılacak Euro 2008’e katılma başarısı gösterdik. Bu sportif performansın mali karşılığı hem Türk ekonomisine hem de Türk futboluna olumlu yansıyacak gibi görünüyor.
Türk milli takımı Euro 2008’e katılmakla sadece para kazanmayacak, FIFA sıralamasında da üzerinde bulunan Meksika, Romanya, iskoçya hatta İngiltere’yi alacağı puanlarla yakalayıp geçebilecek… Sıralamadaki ilk 10’a doğru hareketlenme şüphesiz ki, Türk Milli Takımı’na önmümüzdeki yıllarda yapılacak uluslararası organizasyonlarda rekabet üstünlüğü de sağlayabilecek.
Euro 2008 Avusturya ve isviçre ortak yapımı olarak karşımıza çıkıyor. Bu turnuvanın bütçesi daha şimdiden 8.5 milyar Euro’ya çıkmış durumda. Avrupa Birliği fonları, FIFA ve UEFA bu iki ülkede düzenlenecek turnuvaya ciddi bütçe ayırmış durumdalar.
Bu turnuva diğerleriyle kıyaslandığında gerçekten de Endüstriyel Futbolun şimdiye kadar yapılmış organizasyonlarından daha ileride bir teknoloji ile izleyenlerin karşısına çıkacak. Bu nedenle turnuvaya katılan tüm takımlar bu organizasyondan ne kadar para kazanabileceklerini hesaplamakla meşguller… Kimileri de bu turnuvaya katılamamakla ne kadar kaybettiklerini hesaplamakla… Sportbusiness’in bir haberine göre Euro 2008’e katılamayan ingiliz futbolu ise yaklaşık 2 milyar sterlinden (yaklaşık 3,9 milyar dolar) oldu…
UEFA kazanan takımları paraya boğacak!
Haziran ayında Avusturya ve İsviçre’de başlayacak olan Euro 2008 perdelerini 7 Haziran 2008 günü İsviçre- Çek Cumhuriyeti maçıyla açacak ve yine 29 Haziran’da oynanacak finalle kapatacak… Bu turnuva nedeniyle futbol digital platformlar aracılığıyla yaklaşık bir ay boyunca milyarlarca insanın ilgi odağı haline olmaya devam edecek. 29 Haziran gecesi yapılacak final karşılaşmasıyla 16 takımdan hangisinin kupayı kaldırılacağı belli olacak. Biz bu süre içinde tribünlerden ya da ekranlardan tam 31 maç izleyeceğiz.
Biz bu turnuvada A Grubunda İsviçre, Çek Cumhuriyeti ve Portekiz ile mücadele edeceğiz. Finale kadar uzanabilirsek tam altı maç oynayacağız. Ya da 2002 Dünya Kupası’nda olduğu gibi üçüncülük maçı oynamaya hak kazanırsak, bu sayı yediye yükselecek.
Euro 2008’e ev sahipliği yapacak Avusturya ve İsviçre’de hazırlıklar hızla devam ederken; Mastercard’ın yaptırdığı bir araştırmaya göre bu organizasyondan dışsal etkileriyle birlikte, organizatör iki ülkenin yaklaşık 1,4 Milyar avro civarında bir gelir sağlamaları bekleniyor.
Bu turnuvanın sonunda bir ülkenin milli takımı, 4 yıl boyunca taşıyacağı ”Avrupa Şampiyonu” ünvanını alacak. Diğer takımlar ise kaybetmenin üzüntüsünü yaşayacak. Futbolda kazanmak kadar kaybetmekte güçlü bir olasılık doğal olarak fakat organizasyon bu kadar büyük olunca kayıplarda bir müsabakada yenilmekle sınırlı kalmıyor.
Çünkü gruplara kalmakla parasal ödül almaya hak kazanan Milli takımlar, şampiyonluğa kadar giden süreçte sadece sportif performans nedeniyle 23 milyon avro parasal ödül alabilecekler. UEFA 2000 ylındaki organizasyonda 72,5 milyon avro (120 milyon İsviçre Frangı), 2004’te düzenlenen şampiyona için de 129 milyon avro dağıtmıştı. 2008’te dağıtılacak ödül ise %42 artırılarak 184 milyon avro olarak açıklandı.
UEFA’dan yapılan açıklamaya göre 13. Avrupa Futbol Şampiyonası’nda toplam 184 milyon avro, elde edilecek başarılara göre 16 takım arasında dağıtılacak…
Turnuvaya katılan her takım katılım payı olarak 7.5 Milyon avro (bu rakam Euro 2004′te 4.5 Milyon avro’ydu) alacak. Grup maçlarında alınacak her galibiyete 1 Milyon (Euro 2004’te bu tutar 625.000 avro idi), beraberliğe de 500.000 (2004’te 300.000 avro’ydu) Euro ödül verilecek…
Çeyrek finale kalan takımlar ekstra olarak 2 Milyon, yarı finale kalan takımlar da 3 Milyon avro alacak. 29 Haziran’da Ernst-Happel Stadı’nda oynanacak final karşılaşmasında kupayı kaldıran takım 7.5 Milyon avro, kaybeden ise 4.5 Milyon avro alarak turnuvayı tamamlamış olacak. Buna göre tüm maçlarını kazanarak finale kalan bir takım, finali de kazandığında 23 Milyon avro’yu kasasına koymuş olacak.
2004 Haziran’ında başlayan ve Yunanistan milli takımının şampiyonluğu ile sonuçlanan geçmiş şampiyonada, turnuvayı kazanan Yunanistan 16,8 milyon avro (27 milyon İsviçre Frangı) parasal ödül kazanmıştı.
Euro 2004’te kim ne kadar kazanmıştı?
2004 Avrupa Futbol şampiyonası’na Yunanistan, Portekiz, Çek Cumhuriyet, Hollanda, İngiltere, Fransa, İsveç, Danimarka, İtalya, İspanya, Rusya, Almanya, Hırvatistan, Letonya, İsviçre ve Bulgaristan katılmıştı.
Finallere katılma hakkını kazanan takımlara, katılım ücretinin dışında sportif performansa dayalı olarak dağıtılan toplam parasal ödül aşağıdaki tabloda dikkatlerinize sunulmaktadır.
2004 Haziran’ında başlayan ve Yunanistan milli takımının şampiyonluğu ile sonuçlanan şampiyonada UEFA, toplam 203 milyon İsviçre Frangı dağıttı. Bu tutarın TL karşılığı ise 240 trilyona ulaşıyor. Bu tutar, Euro 2000’ta 120 milyon İsviçre Frangı’na (129 milyon vro) ulaşmıştı. Euro 2004’te şampiyon Yunanistan takımının aldığı ödül ise tamı tamına 27 milyon İsviçre Frangı idi.
Şampiyon Yunanistan’ı, 23 milyon İsviçre Frangı ile final oynayan diğer takım Portekiz izlemişti.
2004 Avrupa Futbol Şampiyonası’na katılan takımların kazandıkları toplam para ödülleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
Avusturya ve İsviçre’nin ortaklaşa düzenleyeceği bu organizasyonun yaklaşık 1,4 milyar avro (yaklaşık 2,1 milyar Dolar) gibi bir gelir yaratacağı tahmin ediliyor. İsviçre ve Avusturya’nın dörder kentinde oynanacak maçlar için hazırlıklar neredeyse bitirilmek üzere. Her iki ülke statların bakımı, güvenlik harcamaları, takımların konaklama tesisleri, otoyollar, altyapı ve maçların naklen yayınlarının High definition (yüksek çözünürlük) yayına uyumlu hale getirilebilmesi için teknolojik alt yapının hzır hale getirilmesi gibi maçların güvenlik içinde oynanmasından, televizyonun başında izleyecek seyircilere varıncaya kadar bir çok detayın hatasız tamamlanabilmesi için yapılan bütçenin 8,5 milyar avroyu bulacağı tahmin ediliyor.
2006 Dünya Kupası’nda ve 2004 Eurocup’ta FIFA ve UEFA ciddi maç günü geliri elde etmişti. Bu turnuvadan da yine başta maç biletleri olmak üzere, hatırı sayılır bir maç günü geliri bekleniyor. Maç biletleri şimdiden satışa çıkmış vaziyette. Bilet fiyatları aşağıdaki tabloda dikkatlerinize sunulmaktadır.
Milyar dolarlara ulaşan küresel gelirleriyle dev bir endüstri haline gelen futbolun finansal ve iktisadi gücünü Euro 2008 ile bir kez daha görme fırsatı bulacağız. Sadece bu turnuvayı düzenleyen ülkelere değil, aynı zamanda bu turnuvaya katılan 16 ülkeye de futbol ekonomik anlamda ciddi bir gelir katkısı sağlayacak, ekonomik katma değer üretecek.
Turnuvaya katılan 16 ülkenin toplam gayrisafi milli hâsılaları 11 Trilyon 971 milyar dolar civarında. 43 Trilyon dolara ulaşan Dünya GSMH’sının yüzde 27,6’sını oluşturan bu büyüklük, iktisadi anlamda olduğu gibi sportif anlamda da Kara Avrupası’nın gücünü ortaya koyuyor. (İngiltere’yi de eklediğimizde bu oran %32’ye yükselmektedir.) Euro 2004’e katılan ülkelerin GSMH’ları toplamı ise 9,5 Trilyon dolar düzeyindeydi ve bu turnuvaya katılamayan İngiltere’yi de dikkate aldığımızda gerçekte 2004’ten bu yana Avrupa ekonomisinin de yüzde elliye yakın büyüdüğünü görüyoruz.
Yine 2004 yılında Avrupa futbol gelirleri toplamı Deloitte’un raporlarına göre 12,5 milyar dolar iken aynı kurumun 2006 yılsonu raporlarına göre Avrupa futbolunun yarattığı gelir yüzde kırk artarak 17,5 milyar dolara ulaşmış durumda.
Euro 2008’de oynanacak her maç 42 Milyon avro kazandıracak!
Birbeck Spor Endüstrisi Merkezi’nin kurucusu ve yöneticisi olan, aynı zamanda Coventry Üniversitesi’nde Spor Endüstrisi Stratejileri ve Pazarlama Bölümü’nde profesörlük görevini sürdüren Chadwick’in MasterCard adına hazırladığı raporda, Türkiye’nin gelecek yaz oynayacağı her maçın ortalama 42 milyon avro değerinde olacağını tahminini yapıyor.
Rapora göre, elde edilecek kazancın önemli bir kısmı maçı oynayan ve ev sahibi ülkeler (Avusturya ve İsviçre) arasında paylaşılacağı gibi, Avrupa ekonomisinin tümüne yansıyan olumlu etkileri de olacak. En kazançlı maçların potansiyel geliri maç başına 49-56 milyon avroya kadar yükselebilecek.
EURO 2008 kura çekilişine dayanarak yapılan hesaplamalarda, en fazla gelir üretme potansiyeli olarak (ki bu gelir 168 milyon avro civarında olabilecek), hepsi C Grubu takımları olan Fransa-İtalya (Zürich), Hollanda-Fransa (Bern) ve İtalya-Hollanda (Bern) arasında oynanacak maçlar görülüyor. Bu maçlar, turnuvada en yüksek gelir yaratma potansiyeline sahip maçlar olarak değerlendiriliyor.
Diğer gruplarda en yüksek kazancın ise Basel’de oynanacak İsviçre-Portekiz (Grup A), Viyana’da oynanacak Avusturya-Almanya (Grup B) ve Innsbruck’ta oynanacak İspanya-Rusya (Grup D) maçlarında olması bekleniyor.
Profesör Chadwick, bununla beraber ayrıca getirisi en yüksek muhtemel maçların turnuvanın çeşitli safhalarında Almanya tarafından oynanacak maçlar olabileceğine de dikkat çekiyor. Bu maçları da Almanya-İtalya, Almanya-Fransa, Almanya-Hollanda maçları olarak işaretliyor.
Yine UEFA Avrupa Futbol Şampiyonası’nın kıtanın en önemli spor etkinliklerinden biri olması sebebiyle EURO 2008’in, öncelikle katılımcı 16 ülkeye olmak üzere tüm Avrupa ekonomisine 1.4 milyar avro dolayında bir katkı sağlayabileceğini ifade ediyor. Bu katkıyı sağlarken de, bu katkının grup bazında her bir maça ortalama 42 milyon avro değerinde olabileceğini hesaplıyor. Özellikle sponsorluk ve ticaret gelirlerindeki yükselme sayesinde birçok ülkede bu etkinin hissedilebileceğini; şampiyonanın ilerleyen safhalarında oynanacak maçların ekonomik getirisinin ise çok daha fazla olabileceğini tahmin ediyor.
Aslında çok basit bir hesaplamayla Prof. Dr. Chadwick’in hesaplaması doğru olarak görülebilir. Toplam parasal geliri (1.4 milyar avroyu), turnuvada oynanacak toplam maç sayısına böldüğümüzde maç başına tahmini gelir 45.1 milyon avro civarında yükseliyor. (Prof.Dr.Chadwick bu tutarı 42 milyon avro olarak hesaplamış)
Türkiye’nin kazanacakları
Her ne kadar Prof. Dr.Chadwick, Euro 2008’e katılacak takımların maç başına ülke ekonomilerine katkılarını 42 milyon avro civarında hesaplamışsa da; bizim yaptığımız hesaplar milli takımımızın ülke ekonomisine dışsal etkileriyle birlikte yaklaşık 300 milyon dolarlık (209 milyon avro) bir katkı sağlayacağı yönünde. Buna göre milli takımımızın oynayacağı maç başına ülke ekonomisine doğrudan ve dolaylı olarak katkısı (finale kadar ulaşması halinde) 34,9 milyon avroya kadar yükselebilecek.
Milli takımımızın sportif performansının ne olacağını bilemiyoruz ama günümüzün ‘’show-business”i olan futbol, Türk Futbol ekonomisine olumlu katkı sağlayacak gibi görünüyor.
Takımımızın göstereceği sportif performans aynı zamanda UEFA tarafından mali performansa da dönüştürülecek.
Takımımızın daha turnuvaya katılımıyla kasasına giren ve sportif performansla gelecek olan paraları bir kenera bıraksak bile, bu organizasyon bize aşağıdaki konularda önemli faydalar sağlayacaktır.
Milli Takımın sponsorluk gelirlerinde 15 milyon dolara ulaşan bir gelire ulaşması bekleniyor.
Futbol birçok sektörü etkiyen ve dışsal etkileri güçlü, aynı zamanda sinerjik bir endüstri kolu… Bu bağlamda 2002 Dünya Kupası’na katılan milli takımımızın forması, bayrakları ve diğer logolu ürünlerin satımından tekstil sektörüne yaklaşık 50 milyon dolar gibi kısa süreli bir katkı sağlamıştı. Bu turnuvada bu tutarın 70 milyon dolar civarında gerçekleşeceğini bekliyoruz.
Aynı zamanda milli takımımız ve turnuvaya yönelik hediyelik eşya ile turnuvanın PC’ye uyarlanmış oyun CD’leri, DVD’leri ile Play Station gibi hediyelik eşya ve eğlence sektörüne de bu nedenlerle yaklaşık 5 milyon dolar gibi bir paranın gireceğini beklemekteyiz.
2002’de patlayan tv ve uydu satışları elektronik ve iletişim sektörüne yaklaşık 75 milyon dolarlık bir katkı sağlamıştı. Bu kez yine teknolojideki gelişmeler de gözönüne alındığında minumum 100 milyon dolar civarında plazma tv ve uydu paketi satışından sektöre bir para girmesi beklenmektedir.
2002′de 10 milyon dolara turnuvanın yayın hakkını alan TRT, 15 milyon dolar reklam geliri sağladığını açıklamıştı. Bu kez turnuvanın resmi yayın hakkı ATV ve Digitürk’te televizyonunda. Bu turnuvada takımımızın göstereceği sportif performansa göre 2002 Dünya Kupası’ndaki gelirlere ulaşma olanağı yüksek görülüyor.
2002 Dünya Kupası’nın yapıldığı Güney Kore ve Japonya”yı ülkemizden 2 bin kişi ziyaret etmişti. Avusturya ve İsviçre’nin yakınlığı dikkate alındığında bu sayının 20 bine ulaşması tahmin ediliyor. Turizmdeki bu hareketliliğin başta turizm acentaları olmak üzere, seyahat turlarına 5 milyon dolar arasında bir gelir yaratma olanağı sağlayacak.
2006 dünya kupasını ise yaklaşık 3,5 milyar kişi izlemişti. Kültür ve Turizm Bakanlığı”nın 2004 yılında Türkiye”nin tanıtımı için ayırdığı 35 milyon dolarlık bütçe baz alındığında, 2008’de en az 50 milyon dolarlık bir tanıtım olanağına da ulaşmış olacağız.
Yine özellikle 2006 Dünya Kupası’nda gollerin cep telefonlarından izlenmesi olanağı yaratılmış; bu türden telefon üretimi ve satışı dolayısıyla ciddi bir canlılık yaşanmıştı. Bu iş organize eden GSM şebekeleri ve Türk telekom bu işten ciddi paralar kazanmıştı. Bu bağlamda mobil cep telefonları satışları ile, görüntü ve ses iletişimi nedeniyle iletişim sektöründe de minumum 5 milyon dolarlık bir ticaret hacminin oluşacağını tahmin etmekteyiz.
Yukarıdaki verilerden hareket ettiğimizde; Milli takımımızın Euro 2008’e gidiyor olması, bize 285 ile 300 milyon dolar civarında bir gelir katkısı sağlayacak. 360 milyar dolarlık GSMH’sı olan Türk ekonomisine, bu turnuvanın makro bazda etkisi ise belki sembolik anlamda ama onbinde sekiz düzeyinde olacaktır.
Bu futbol turnuvasının Dünya Ekonomisine katkısı ise onbinde beş civarında gerçekleşecek.
Bizim açımızdan bakıldığında bu turnuva bize iktisadi anlamda aşağıdaki kalemlerde katkı sağlarken; sportif anlamda ise alacağımız sonuçlara göre bundan sonraki organizasyonlara katılım ve rakip eşleşmelerinde rekabet üstünlüğü de sağlayabilecek.
Sayısal anlamda rakamların Türkiye için yansıması
• En az 100 bin adet tv satışından 100 milyon dolar,
• Forma ve bayrak gibi tekstil ürünlerinden 70 milyon dolar,
• Yayıncı kuruluşun 15 milyon dolarlık reklam geliri,
• En az 50 milyon dolarlık tanıtım fırsatı,
• Seyahat acentelerinden 5 milyon dolar,
• Milli Takım”ın 10 milyon ile 35 milyon dolar arasında turnuva geliri,
• Milli Takım”ın 15 milyon dolarlık sponsor geliri,
• İletişim ve mobil telefon sektöründen 5 milyon dolar,
• Hediyelik eşya ve PC oyunları satışından 5 milyon dolar,
• Yaklaşık kazanç 285 ile 300 milyon dolar arasında olacak.
(Sözkonusu rakamlar 2002 ve 2006 Dünya Kupası verilerine göre hazırlandı.)
Tuğrul Akşar
verkac.org
